جهانشیر یاراحمدی در گفتگو با تئاتر بوشهر:
همۀ «نق»ها در حاشیه جشنواره زده می شود/ در این سه سال انتقادی نشنیدم
جهانشیر یاراحمدی: این فضا نیاز به نقد دارد؛ نقدی که بتوان از آن درس گرفت و مسیر اشتباهی را اصلاح کرد. متاسفانه عمده حرفها در این فضا در حاشیه جشنوارهها رخ میدهد و ناشی از این است که هر کسی خود را برتر از دیگری میداند. به زودی در بحث مفصلتر دیگری منحصرا درباره چرایی این آسیب را باید گفتگو کرد. باید واقعا تحلیل کرد که چگونه ممکن است یک نفر در خانه خود بنشیند و دیگران را به ناسزا و فحش بگیرد و شگفتا که خود، عامل این حاشیهها باشد و خود حاشیهساز.
سودابه زیارتی
برخی میگویند انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر طی سه تا چهار سال گذشته کارنامه قابل قبولی را ارائه کرده است و به قول استاد احمد آرام، اگر یاراحمدی و تلاشهایش طی این چند سال نبود، تئاتر بوشهر حالا مرده و کفنپیچ شده بود. برخی نیز نظری مخالف داشته و به ویژه در بحث جشنوارهها و آموزش، انتقاداتی را متوجه او میکنند. البته خود یاراحمدی بر این باور است که در این چند سال به غیر از «نق» چیزی نشنیده و اگر انتقادی هم باشد مورد استقبال قرار میگیرد و قطعا بر آن تامل خواهد شد.
در همین ارتباط و نیز اطلاع از وضعیت و برنامههای انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر، گفتگویی را با وی انجام داده ایم که در ادامه میخوانید:
انجمن را در چه وضعیتی تحویل گرفتید و در آن زمان چه چالش های اساسی در پیش رویتان داشتید؟
برای تعریف وضعیتی که مدنظر شماست و من نمیدانم چیست، باید بگویم انجمن هنرهای نمایشی هم مانند سایر انجمنها فعالیت میکرد و به حیاتش ادامه میداد. اما مهمترین چالش در واقع چگونگی ارتباط انجمن با نماینده عالی وزارت ارشاد یعنی مدیر کل ارشاد استان بود. واقعیت این است که برای به نتیجه مطلوبرسیدن رویدادهای تئاتری یک استان معتقدم باید رابطه مطلوبی بین انجمن و اداره کل برقرار باشد. این رابطه خوب قطعا نتایج خوبی خواهد داشت. کما این که در سه سال گذشته همه رویدادها نتیجه چنین تفاهمیست. در آن زمان چنین ارتباطی وجود نداشت، ولی به محض روی کارآمدن این انجمن این مهم به بهترین شکل ممکن انجام شد. در حوزه تخصصی نیز، معیارهایی مدنظرم بود که باید در برنامهها و اهداف مدنظر لحاظ میکردم.
امروز بعد از سه سال که آن برنامهها را دنبال کردهایم، به بخش عمدهای از آن اهداف دست یافتهایم. ادامه مسیر در واقع بالندگی و رشد در این مسیر است که امیدوارم روزبهروز سرعت بیشتری بگیرد.
برای رفع مشکلات و نیز رونق تئاتر استان چه کارهایی انجام دادید؟ فکر میکنید چهار اقدام اساسی که در این زمینه انجام دادهاید، چه چیزهایی هستند؟
کلیه برنامههایی که از روز نخست در این انجمن شکل گرفت و انجام شد، همه با نیت تاثیرگذاری بر تئاتر استان انجام شده. هر کدام نیز به نوبه خود در روند رو به رشد تئاتر استان در سطح کشور اهمیت داشته است:
الف)ثبت 29 گروه تئاتری
پیش از این انجمن، فقط پنج گروه ثبت شده تئاتری در استان وجود داشت، الان در مهرماه 96،-تعداد گروه های ثبت شده، 34 گروه است. در واقع 29 گروه را در این مدت ثبت کردیم و مجوز دریافت کردند. (پرونده دو گروه «ایلیا»گناوه و «چهارصندوق» کنگان نیز از دوره قبل به بوته فراموشی سپرده شده بود که با پیگیری این انجمن، مجوز هر دو گروه صادر شد.)
آنان که با ساختار کشور آشنا هستند و میدانند که در چهارسال گذشته روند سیاستگذاری تئاتر استانها بر اساس گروههای ثبت شده انجام میشود، به خوبی میدانند، ثبت رسمی این گروهها، گام بلندی در این زمینه بوده است.
ب) افتتاح مجموعه تئاتر شهر بوشهر
دقیقا در شصتمین روز کاری این انجمن در تاریخ سیام شهریورماه 93، مجموعه تئاتر شهر بوشهر افتتاح شد. افتتاح این مجموعه در واقع اختصاص پیداکردن یک ساختمان مستقل برای تئاتر که در راستای سیاستهای کلی تئاتر کشور بود، گام مهمی برای توسعه تئاتر بود که از قبل آن فضاهای تمرینی بیشتری در اختیار گروهها قرار گرفت و اخیرا نیز یک پلاتو تخصصی با قابلیتهای اجرا، با تجهیز نور و صدا در این مجموعه اتفاق درخوری رقم خورد.
ج) رشد اجراهای عموم
نکته کاملا محسوس سه سال گذشته، رشد اجراهای عموم تئاتر در سطح استان است. اتفاقی در راستای سیاستگذاری تئاتر کشور و بر مبنای شعار «تئاتر برای همه» است. خوشبختانه خود گروههای تئاتری و کارگردانان در این چند سال گذشته به این مهم رسیدهاند که میتوان با دورشدن از جشنوارهها و سوق پیداکردن به سمت اجرای عموم از تئاتر بیشتر و بهتر لذت برد. بر این اعتقادم که هنوز هم میتوان شدت بیشتری به این مهم بخشید. در این راستا ما نیز تلاش کردیم از اجراهای عموم حمایت کنیم. امیدوارم شرایط انجمن به گونهای باشد که در سال 96 نیز بتوانیم در حد وسع و توانمان گروههای تئاتری را حمایت کنیم.
د: آموزش
اگر چه در سه سال گذشته، چندین کارگاه آموزشی برگزار شد، اما واقعیت آنست که بسیار بیش از این به آموزش نیازمندیم. با این حال نمیتوان از این آسیب فرار کرد که اهالی تئاتر ما آموزشگریز هستند. این یکی از معضلات اساسی تئاتر ماست. هنرمند تئاتر همواره به آموزش نیاز دارد. بخشی از این آموزشها بر عهده خود هنرمند است. مثلا دیدن آثار نمایشی و نیز مطالعه تخصصی؛ و بخشی دیگر هم استفاده کردن از تجربه دیگران در کارگاه های آموزشی است. در این زمینه باید تلاش بسیار کرد.
ه) جایگاه تماشاگران در سالن های مجموعه تئاتر شهر بوشهر
یکی از مهمترین مطالبات جامعه تئاتری از سویی و نیز مردم از سوی دیگر، جایگاه تماشاگران بود که به شدت غیر استاندارد بود. از همان سال 93، شروع به کار انجمن، این موضوع پیگیری شد و در یک سال اخیر شدت بیشتری پیدا کرد و خوشبختانه با تلاش مستمر تقریبا یک ساله، شهریورماه 96، این مهم به نتیجه رسید. حالا تماشاگران میتوانند با خیال آسوده بر صندلیهای خود بنشینند و با راحتی و آرامش تئاتر ببینند. این رویداد برای تئاتر استان ما، اتفاق کمی نیست.
و) ساخت تماشاخانه جدید
در کنار فعالیتهای صورت گرفته، ساخت یک تماشاخانه جدید نیز در مجموعه تئاتر شهر در دستور کار قرار گرفت؛ یکسال پیگیری و انجام کارهای کارشناسی سرانجام نتیجه داد و خردادماه امسال ساخت این تماشاخانه آغاز شد. این تماشاخانه اگرچه الان در اختیار گروههای نمایشی هست ولی هنوز رسما افتتاح نشده است که انشالله بهزودی افتتاح خواهد شد. این تماشاخانه مجهز به سیستم صدا و نور نیز است و بهزودی به نام یکی از هنرمندان نیز مزیّن خواهد شد.
و) انتشار نمایشنامه های نویسندگان استان
در کنار مجموعه کارهای اجرایی، پروژه انتشار مجموعه «تجربههای جنوبی» که اختصاص به انتشار آثار نویسندگان بومی دارد را آغاز کردیم و هشت نمایشنامه را در قالب پنج کتاب منتشر کردیم. این کار به گمانم باید شدت بیشتری بگیرد تا آثار متنوع و متفاوتی را بتوانیم منتشر کنیم.
ز) برگزاری جشنواره تئاتر فجر در استان
در سه سال گذشته، سه رویداد مهم تئاتری در گستره فرا استانی در استان برگزار شده است. در سال93، جشنواره تئاتر منطقه چهار کشور را در بندرگناوه برگزار کردیم. در سال 94 و 95 نیز میزبان جشنواره بینالمللی تئاتر فجر در قالب «جشنواره فجر استانی» بودیم. بنابراین در عمر سه ساله انجمن، سه اتفاق مهم برگزار شده است که نکته مهمی برای تئاتر استان ما است.
روشن است که یکی از راههای آموزش در حوزه تئاتر، دیدن است. برگزاری جشنوارههایی همچون فجر استانی، کمترین نتیجه مثبتش اینست که تئاتر روز کشور در استان روی صحنه میرود و هنرمندان تئاتر، بهویژه پیشکسوتان، با دیدن این آثار میتوانند خود را به روز نگه دارند. این نکته آن زمان، مهم جلوه میکند که بدانیم در «سی سال» گذشته، فقط سه بار میزبان جشنواره فرا استانی بودهایم؛ آن هم در فواصل دور از هم. در واقع از این منظر این سه سال برابر است با سی سال گذشته.!!!
برای این گفتگو ذکر این نمونهها به گمانم کافیست. هر چند نمونههای دیگری نیز هست که در فرصت مناسب ریز به ریز به همه آنها اشاره مفصلتر خواهم کرد.
در حال حاضر جایگاه انجمن نمایش در استان را چطور میبینید و مهمترین و اساسیترین مشکلی که باید پان را حل کنید چیست؟
انجمن هم اکنون در سطح کشور به عنوان یکی از انجمنهای فعال بهشمار میرود. خوشبختانه بسیاری از مشکلاتی که در سطح کشور هست را ما نداریم و امیدوارم جامعه تئاتری قدر این فرصتها رابداند. اشاره کنم به نکتهای که اغلب استانها با آن درگیر هستند و در استان ما اصلا در این مورد هیچ مشکلی ندارد و آن این که در سایر استانها، سالنهای نمایش به بخش خصوصی واگذار شده و گروههای تئاتر برای تمرینات خود حتما باید سالنها را کرایه کنند!!. خوشبختانه در استان ما، علیرغم اینکه مجتمع فرهنگی در اختیار بخش خصوصی است ولی با تاکید و دستور مدیر کل ارشاد، سالنهای نمایش در اختیار انجمن است و گروهها از این بابت مشکلی ندارند. باید قدر این فرصتها رادانست. نکته دیگر اینکه، با دستور مدیر کل،کلیه اتفاقات و رویدادهای تئاتری را انجمن، سیاستگذاری و اجرا میکند. اتفاقی که در بسیاری از استانها وجود ندارد. اصلا چرا سایر استانها! در همین استان بوشهر در سالهای گذشته، همه امورات بدین شکل در اختیار انجمن نبود. از این بابت و از حسن اعتماد دکتر ماحوزی سپاسگزارم. تفاهمی که در نکته اول و در پاسخ سوال نخست شما گفتم، اینجا خود را نشان میدهد که این تفاهم چقدر میتواند به رشد و توسعه تئاتر کمک کند.
اما عمدهترین مشکل حوزه تئاتر در سه سال گذشته همان مشکل جامعه هنریست. مشکلی که ارشاد در سه سال گذشته بهدلایل متعدد با آن دست و پنجه نرم کرد و آن منابع مالیست. هر چند ارشاد، انجمن را در این حوزه تنها نگذاشته است، اما مسائل و سیاستهای برونفرهنگی باعث گشت که در چند سال گذشته، فرهنگ و هنر از سوی مدیران ارشد استان در تنگنا قرار گیرد. هر چند با تقلا و تلاش نگذاشتیم کارها بر زمین بماند ولی خب در یک شرایط آرمانی و مطلوب اتفاقات فرهنگی با کیفیت بهتری انجام میگیرد. امیدوارم در فرصت باقیمانده شرایط مالی فرهنگ و هنر استان مطلوبتر گردد.
چه برنامههایی برای آینده انجمن داشته و پیشبینی میکنید تا چه اندازه بتوانید آنها را عملی کنید؟
در جواب یکی از سوالات اشاره کردم که برای رسیدن به نقطه مطلوب، باید این رویدادهای درخور و شایسته را ادامه داد. مثل همین اجراهای عموم که باید شتاب بیشتری بگیرد و نیز در حوزه آموزش هم چارهای بیندیشیم برای رشد خودمان.
برنامههایی که انجمن در سه سال گذشته تدوین کرده است همه را عملی کرده، ادامه مسیر تئاتر ما را مطلوب خواهد کرد. اما در مدت باقیمانده فعالیت این انجمن، علاوه بر انجام برنامههای روتین، دو برنامه روی کاغذ داریم که در تلاشیم در چند ماه آینده آن را انجام دهیم. مهمترین آن، دعوت از گروههای حرفهای تئاتر کشور است. همین الان که دارم با شما صحبت میکنم، در روزهای آخر ماه مهر، هشت گروه حرفهای تئاتر، از پایتخت، متقاضی اجرا در مجموعه تئاتر شهر بوشهر هستند. ما هم داریم تلاش میکنیم که بتوانیم این مهم را انجام دهیم. ضمن اینکه، ساخت یک پلاتو نمایشی دیگر در مجموعه تئاتر شهر در برنامه است که برای انجامش تلاش خواهیم کرد.
همچنین اشارهای هم کنم به سالن روباز مجتمع، که برای تبدیل آن به یک سالن بسته تلاش بسیار کردم. با توجه به وسعت و شکل کار، باید مدیران ارشد استان به کمک بیایند. هر چند، جناب استاندار سابق را هم به مجتمع آوردیم، وضعیت را به ایشان نشان و توضیح دادیم،
استاد صغیری هم تشریف داشتند و ایشان هم تایید و تاکید کرد. جناب استاندار هم قول دادند. من هم مسئول پیگیری شدم. ولی هشت ماه دویدم و متاسفانه نتیجه نداد. امیدوارم در دولت دوازدهم این مهم رخ دهد. متاسفانه سالن روباز در عمر بیست سالهاش، بیست بار هم مورد استفاده قرار نگرفته. تبدیل آن به یک سالن بسته میتواند در طول سال در خدمت هنر و هنرمندان باشد. ضمن اینکه معماریاش هم به گونهایست که سبب میشود، سالن بسیار خوبی با ظرفیت زیاد شود که امیدوارم در آینده رخ دهد.
انتقاداتی را که به شما میشود درباره مدیریت انجمن نمایش و برگزاری جشنوارهها تا چه اندازه میپذیرید؟
یکی از آرزوهایم در این مدت شنیدن یک «نقد» بود. شگفتا که یک نقد هم نشنیدم. ولی تا دلت بخواهد «نق» شنیدم. نقهایی که یا فقط در خودبینی ریشه داشت و یا متبرک بود به توهین و ناسزاهای بسیار.
این فضا نیاز به نقد دارد؛ نقدی که بتوان از آن درس گرفت و مسیر اشتباهی را اصلاح کرد. متاسفانه عمده حرفها در این فضا در حاشیه جشنوارهها رخ میدهد و ناشی از این است که هر کسی خود را برتر از دیگری میداند. به زودی در بحث مفصلتر دیگری منحصرا درباره چرایی این آسیب را باید گفتگو کرد. باید واقعا تحلیل کرد که چگونه ممکن است یک نفر در خانه خود بنشیند و دیگران را به ناسزا و فحش بگیرد و شگفتا که خود، عامل این حاشیهها باشد و خود حاشیهساز. اعتقادم بر اینست که انجمنی که به نیّت کار و تلاش آمده است، نباید لحظهای خود را درگیر این حرف و حدیثها کند. کاری که در این چند سال ما کردیم. برای حاشیه انرژی صرف نکردیم و به متن پرداختیم. ولی حاشیه سازان امسال را در مسیر اداری پیگیری میکنیم، نتیجه هم به اطلاع هنرمندان تئاتر استان میرسانیم.