قاضی تئاتر باید عادلترین قاضیها باشد
هنرمندانی که قرار است هنرمندان دیگر را قضاوت کنند چه ویژگیهای متمایزی باید داشته باشند؟ متر و معیار در هنر چیست؟ پاسخ به این سوال شاید چندان آسان نباشد. اما نگارنده معتقد است عدالت شرطی بنیادی است و قاضی تئاتر باید عادلترین قاضیها باشد. همچنانکه باید متخصص باشد. صاحب فکر و اندیشه باشد. باید بسیار و بسیار و بسیار تئاتر ببیند. ترکیب این هیات باید ترکیبی از اندیشههای گوناگون در برگیرندهی مجموعهای از سلیقهها باشد. یافتن چنین افرادی با داشتن چنین ویژگیهایی و قراردادن آنها در یک ترکیب واقعاَ هنر میخواهد.
رضا بهارلو
قرار بر این شد مطلبی در خصوص اهمیت، تاثیرگذاری، محل بروز استعدادها و... جشنواره تئاتر استانی نوشته شود. ترجیح در این دیده شد نخست نگاهی به معانی واژهی «جشنواره» داشته باشیم.
فرهنگ فارسی معین: جشنی فرهنگی که در فاصلههای زمانی معین برگزار شود.
فرهنگ فارسی عمید: مراسمی همگانی برای نمایش آثار هنری، بزرگداشت یک واقعه، ادای احترام به یک شخص و امثال آن؛ فستیوال.
دانشنامه ویکیپدیا: به روز یا دورهای از جشنها و آیینها، و یا یک سری از رویدادهای فرهنگی (مانند نمایش و بررسی فیلم) که در یک مکان خاص رخ میدهد گفته میشود. جشنواره یا فستیوال برگزای مراسمی است که برگزارکنندگانش میخواهند اتفاق خوشایندی که مثلاَ سال پیش در عرصههای مختلف علمی، هنری، فرهنگی، صنعتی و نظایر آن رخ داده است، امسال مورد معرفی و تجلیل و تمجید قرار دهند و...
با تعاریفی که از این واژه برشمردیم درمییابیم ماهیت این امر بسیار گرامی و قابل ستایش است تا جایی که بنابر گفتهی ویل دورانت: دین یونانی، اگر نمیتوانست جنگها را پایان بخشد، به وسیلهی جشنوارههای فراوان، از رنجهای اقتصادی مردم تا اندازهای میکاست.
با چنین گفتاری اهمیت فراوان برگزاری جشنواره را میتوان امری بدیهی دانست ولی مساله نگارنده در این نوشته چگونگی برگزاری جشنواره است.
چگونگی برگزاری این مهم میتواند محل بروز استعدادها نیز باشد و کارکردی کاملاَ مثبت در بر داشته باشد و گاهاَ نیز نتایجی منفی به همراه دارد. که متاسفانه این گاهاَ در کشور ما به عمدتاَ تبدیل شده است.
دیر زمانی بود که گروهایی 10،15 ،20 و حتی 30 نفره ماهها و حتی گاهی سالها در کنار هم جمع میشدند و با تمرینات سخت (در گرمای بیانصاف خرماپزان تابستان استان بوشهر که به چشم میدیدیم.) سعی بر تولید اثری داشتند، آنهم صرفاَ و صرفاَ برای یک و فقط یک اجرا در جشنواره و بسیار پیش میآمد که کار نیز مقبول هیات انتخاب واقع نمیشد و همه چیز تمام. و حتی اگر هم پذیرفته میشد با تک اجراهایی در جشنوارهها خود به خود پایان میپذیرفت و این دردناک بود. اعتقاد نگارنده بر این است که یک اثر حداقل باید به تعداد روزهایی که تمرین میکند باید به همان نسبت نیز اجرا کند و حتی بیشتر نیز -لطفاَ نپرسید تماشاگر لازم چگونه تامین شود. -
چند سالیست که میشنویم شرط حضور در جشنواره نخست اجرای عموم است. در تهران 15 اجرا و در شهرستان 7 اجرا، آیا این حداقلها رعایت میگردد؟ یا بهصورتی صوری با 2،3 اجرا گروه مجوز حضور در جشنواره را میگیرد؟
آثاری که در جشنوارهی استانی قرار است در کنار هم اجرا کنند و نهایتاَ تبادل اندیشههایی را شاهد باشیم باید بهترینهای اجراهای عموم سال پیش باشند. نگارنده معتقد است، تولیدات تازه در جشنوارههای استانی کارایی چندانی نخواهند داشت و این بخش صرفاَ شاید در سطوح بزرگتر (به لحاظ کمیت تعداد آثار) کارآمد باشد. باید در جشنوارههای استانی شکل نهایی را به مخاطب عرضه کنیم، نه اینکه تا نیم ساعت پیش از اجرا هنوز بخشی از صحنه و لباس و... آماده نباشد.
جشنواره استانی محل بروز استعدادها، شناسایی و شکوفایی آنهاست. اما چه کس یا کسانی توانایی این شناسایی را دارند؟ پس هیات انتخاب تمامی مراحل جشنواره در اینجا نقش تعیینکنندهای را دارد و اگر این هیات شایستگی لازم و کافی را نداشته باشد وامصیبتا که هرگز به مقصد نخواهیم رسید.
هنرمندانی که قرار است هنرمندان دیگر را قضاوت کنند چه ویژگیهای متمایزی باید داشته باشند؟ متر و معیار در هنر چیست؟ پاسخ به این سوال شاید چندان آسان نباشد. اما نگارنده معتقد است عدالت شرطی بنیادی است و قاضی تئاتر باید عادلترین قاضیها باشد. همچنانکه باید متخصص باشد. صاحب فکر و اندیشه باشد. باید بسیار و بسیار و بسیار تئاتر ببیند. ترکیب این هیات باید ترکیبی از اندیشههای گوناگون در برگیرندهی مجموعهای از سلیقهها باشد. یافتن چنین افرادی با داشتن چنین ویژگیهایی و قراردادن آنها در یک ترکیب واقعاَ هنر میخواهد.
تصمیم گیرندگان و مجریان چند ادوار اخیر جشنواره تئاتر استانی بوشهر هنرمندان عادل، فهیم و سرد و گرم کشیدهی تئاتر هستند و این امیدوارمان میکند که آیندهای روشن پیش رویمان باشد.