نقد و بررسی نمایش «خانه متروک»
تلاشی بر بستر نامناسب متن نمایشی
جلسه نقد و بررسی نمایش «خانه متروک» به نویسندگی و کارگردانی غلامرضا خضری برگزار شد.
به گزارش تئاتر بوشهر، سه شنبه ششم آذر ماه 97 در پلاتوی ایرج صغیری تئاتر شهر بوشهر نمایش «خانه متروک» به نویسندگی و کارگردانی غلامرضا خضری اجرا و سپس نشست نقد و بررسی این نمایش با مشارکت حوزه هنری بوشهر و کانون ملی منتقدان تئاتر ایران با حضور جمعی از علاقمندان به هنر فاخر تئاتر برگزار شد.در ادامه خلاصه ای از مباحث طرح شده در این نشست را میخوانید:
جواد متین، نمایش «خانه متروک» از ضعف در نمایشنامه رنج میبرد.
«خانه متروک» نمایشی است که تلاش میکند از نظر کیفی به عنوان یک نمایش انتقال اجتماعی صاحب تز اجتماعی شود ولی متاسفانه با موضوعی دم دستی و تکراری دست به گریبان شده به دلیل طولانی شدن پرداخت به تم جز ملال و خستگی بصری برای تماشاگر چیزی به همراه ندارد.نمایشنامه «خانه متروک» در قامت نوشته نیز زیاده گو و مبتنی بر روایت است و قصه تعریف میکند و درام در سطح روایت و خطابه باقی میماند و در آن شاهد گفت و شنود و کنش و واکنش نیستیم. این موضوع باعث شده بستر مناسب برای طراحی و کارگردانی نیز بوجود نیاید و کارگردان نیز نتواند تصویر آنچه را که تعریف میکند به فعل تبدیل کند و این موضوع دلیل خستگی برای مخاطب را بوجود بیاورد. اثر در زبان دچار مشکل است. دیالوگ ها علیرغم تعدد کارآکترها از شعور آنها و از شخصیت پردازی آنها بر نمیآید بلکه نویسنده به جای همه حرف میزند و هیچ تفکیکی از لحاظ روحی و روانی و نوع گفتار و لحن نمیتوان قائل شد.نویسنده به جای زنان نشسته و دیالوگ نوشته و ادبیات کارآکترهای زن نمایش که اتفاقا تعدادشان کم نیست را سطحی و دم دستی و تحت سیطره تفکر مردسالار خلق کرده است. جاهایی نویسنده تلاش میکند با بازی زبانی مختصات اثر را حتی فلسفی کند که در این خصوص نیز کمتر موفق میشود و اثر در سطح مانده و علیرغم ژشت روشنفکر مآبانه «خانه متروک» نمایشی تکراری و دست چندمی با شخصیتهایی که نه تیپ هستند و نه کارآکتر خلق و ارائه میشود.
«خانه متروک» اما در اجرا و فرم موفقتر عمل میکند، این اثر در فرم مبتنی بر آثار رئال جادویی و مولفههای اکسپرسیونیستی یا سورئال در تلاش برای خلق فضایی موهوم با ماهیتی تراژیک، مشمئز کننده و غیر طبیعی همراه با وحشتی است که مو بر تن مخاطب سیخ کند. بازیهایی اغراق آمیز و با حرکات شکسته و ریتم تند و هچنین گریم سنگین و همراه با غلو و موسیقی با ضربآهنگ خاص که برآنید فضای موجود است بر این ادعا صحه میگذارد. اما تمام این تلاشها چون بر بستر مناسب متن استوار نیست الکن است.باز یبازیگران این اثر قابل تقدیر و تحسین برانگیز است اما ظاهرا بازیگر در این نمایش به قتعده هدایت نشده و همه در جزییات مثل هم بازی میکنند و شخصیتها از یکدیگر قابل تمیز نیستند.
«خانه متروک» به مکتب و فرم اجرایی وفادار است در همان ابتدا قراردادهای جهان داستان که همانا متروکه بودن این خانه و عدم وجود شخصیتها در دنیای واقعی را با مخاطب همسنگ میکند و تا پایان این قرارداد را ادامه میدهد که نشان دهنده شناخت اتمسفر لازم برای اجرا و طراحی اثر توسط کارگردان است.طراحی صحنه از انطباق مولفههای ارتباط بصری با فرم اجرایی به خوبی بهره میبرد و رویدادهای نمایش را یکی پی از دیگری باور پذیر میکند. هیچ شکی در باور پذیر بودن اثر وجود ندادر اما حرف بر سر نوع پرداخت و ملال آوری اثر است. طولانی بودن زمان نمایش نیز بر ایجاد خستگی تماشاگر دوچندان اثر گذار است.
«خانه متروک» قرار است فرصتی را در اختیار کسانی قرار دهد که حرفهای زیادی برای گفتن دارند.حرفهایی که باید تبدیل به جیغ شود و گوش فلک را کر کند. حرفهایی که با زبان بریده و بدن سوخته و دست و صورت زخم خورده و اوج بدبختی باید بیان شوند. زنان بخت برگشتهای که توسط گرگ و گرگزاده مورد سوء استفاده قرار گرفته و بارها و بارها در بستر این هرزگی یا سوخته بودند و یا زبانشان بریده شده بود و یا خفه شده بودند. زنانی که در رویای داشتن مردی برای همیشه،مردی که تکیهگاه باشد و ماندنی در تنهایی خود میسوزند. اما تنها مردی که در این خانه متروک است با آنها اینچنین میکند که نباید. آنها را با تیغ نامردی تکه تکه میکند، هم تنشان و هم روحشان را. آنچه گفته شد در این نمایش قرار بود به زبان بیاید اما آنقدر از نظر دراماتیک ضعیف بود که اثر گاهی دچار لکنت و گاهی دچار زیادهگویی توامان شده بود که در بیانشان درمانده و از اثری یکدست و یکپارچه که این دردها را بیان کند خبری نبود.
در پایان «خانه متروک» را اثری متوسط ارزیابی نموده و برای امیدوارم این گروه با تداوم و کنار هم بودن دست به تجربههای بهتر و جدیدتری بزنند چون جوانند و پر انرژی.گروه نمایش«کلاغها» به عنوان یکی از گروههای فعال که در تولید اثر تداوم و استمرار دارند در بوشهر شناخته میشود که بهتر شدن و پیشرفتشان دور از انتظار و دسترس نیست.