نمایش «بیضایی» در بوشهر بررسی شد

به گزارش تئاتر بوشهر، سه شنبه چهارم آذر ماه 97 در حوزه هنری بوشهر به مناسبت سالروز تولد استاد بهرام بیضایی پس از دیدن فیلم تئاتر، جلسه نقد و بررسی نمایش «بیضائی» به نویسندگی و کارگردانی سیدمحمد مساوات با حضور جهانشیر یاراحمدی رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر و جواد متین عضو کانون ملی منتقدان تئاتر ایران و جمعی از علاقمندان به هنر فاخر تئاتر برگزار شد.

در ادامه خلاصه ای از مباحث طرح شده در این نشست را می‌خوانید:

جواد متین: نمایش «بیضائی» ادای دین شایسته‌ سید محمد مساوات به بهرام بیضائی است

«بیضائی»‌ ادای دین سید محمد مساوات به بهرام بیضائی است که خود نویسنده و کارگردان نیز این موضوع را تایید و بر لجاجت خویش برای نامگذاری این نمایش به نام بیضائی تاکید دارد. وی بهرام بیضائی را به مثابه تئاتر ایرانی می‌داند. مساوات به دلیل غور و غوصی که بهرام بیضائی در زمینه ادبیات دراماتیک ایران‌زمین داشته نام ایشان را معادل نمایش ایرانی می‌داند و امکان تفکیک نمایش ایرانی از نام بهرام بیضائی را دشوار می‌داند.

‌ مساوات قبل از این‌که کارگردانی کند نقاش است و این موضوع را در نمایش «بیضائی‌ با ساختن چندین قاب بسیار زیبا شاهد هستیم. تصاویری که در پرده‌خوانی و نقالی و این گونه نمایش‌های ایرانی وجود دارد؛ مثل پرده «مرگ سهراب» که در پایان نمایش شاهد آن بودیم و این ارتباط بصری به قاعده در اثر جای گرفته بود. در این تصویر به عنوان مثال:‌ سهراب جوان دشنه در پهلو در میان آغوش رستم است و تهمینه مادر او بالای سرش مویه کنان بر جوان از دست شده اشک می‌ریزد و نوشدارو که افاقه نمی کند و پس از مرگ سهراب است.

مساوات به حلقه مفقوده‌ای در این روایت پرداخته که بسیار مهم است. او به نقش مادر و زن در میان نزاع این تراژدی بزرگ پرداخته است. زن تنها کسی است که‌ چه در سوی پیروز میدان باشد و چه در سوی بازنده میدان همیشه قربانی بزرگ ماجراست و همیشه از دست می‌دهد.

در این نمایش که می‌توان گفت مشقی است از شیوه نگارش آثار بهرام بیضائی توسط سید محمد مساوات کلمات و زبان آرکائیک آنقدر دارای بار دراماتیک و تصویرسازی هستند که شیوه به کارگرفته در بازی سازی بازیگران مناسب به نظر می‌رسد. سیستم بیومکانیک در شیوه بازی‌سازی بازیگران این نمایش این اجازه را به کارگردان و طراح می‌دهد با صرف‌نظر از جزییات بازی‌های رئالیستی یا ناتورالیستیی به بازی حماسی و ویژه این نوع آثار با توالی حسی و نوع بیان و ادای کلمات و ساختن تصاویر مورد نیاز نمایش با بدن بازیگران در فضا دست بیابند و تماشاگر نیز از این امکان حض کافی ببرد.

یاراحمدی: همه ما وکسانی که تئاتر کار کار می‌کنند به شکل مستقیم و غیر مستقیم با بیضائی در ارتباط هستند

استاد بیضایی در آثارش تمام تلاش خود را انجام می‌دهد که بگوید ما ایرانی هستیم و فرهنگ ما چیست.کسی که بخواهد نمایش ایرانی را با تمام مشخصه‌ها و ویژگی‌هایش بشناسد و بطور کامل چه به لحاظ تکنیکی و چه به لحاظ ساختاری باید آثار بیضائی را بخواند. ایرج صغیری چهل سال پیش به این موضوع اشاره می‌کند که «در انتظار گودو»ی بکت مربوط به بستر فرهنگی ما نیست. به همین دلیل است که اگر ما کارش کنیم‌ انگار داریم اتفاقی مربوط به فرهنگ دیگر را کار می‌کنیم. کار کردن این آثار اشکالی ندارد، تجربه کردنش اشکال ندارد و لازم است اما این‌که همه چیزمان را نادیده بگیریم و صرفا به آن فرهنگ و آثار بپردازیم آن‌هم به شکل ناقص دارای اشکال است. به همین دلیلی است که ما از نمایش ایرانی آنچه را که در اختیار داریم چیزی بسیار ضعیف و ناقص است. بیضایی در تمام سال‌های حیات خود آنچه تلاش کرده برای حفظ نمایش ایرانی در اشکال مختلف بوده است.

برخی افراد نیازی نیست که شما سرکلاس آنها بنشینید تا خود را شاگرد او بدانید. بیضایی استاد همه ماست. به نظر من همه ما و کسانی که تئاتر کار می‌کنیم به شکل مستقیم و غیر مستقیم با بیضایی در ارتباط هستیم. به ویژه کسانی که آثار او را خوانده‌اند. بیضائی در تمام این سال‌ها به همین میزان که کار کرده چند برابرش را نتوانسته کار کند. بیضائی آثارش را منتشر کرده و ما با خوانش آثار ایشان در حوزه ادبیات نمایشی و سینما چیز یاد می‌گیریم. من همیشه نمایشنامه های بیضائی را عاشقانه خوانده و لذت می‌برم. نوع نگاهش به زبان فارسی و نگاه ویژه‌ای که به فرهنگ ایرانی دارد موجب برجستگی آثار اوست.

در پایان این نشست، رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر ضمن تبریک سالروز تولد بهرام بیضائی به خانواده بزرگ هنر فاخر تئاتر، بخش‌هایی از نمایشنامه «آژدهاک» بهرام بیضائی را به‌صورت نمایشنامه‌خوانی اجرا کرد.