یادداشتی بر کتاب « جلوه‌های نمایشی جنگ»؛
هنر جنگ، هنر درام‌نویسی
دریانورد جنگ را زیسته است، بیش از هزار روزش را و شناختش بر فضا کامل است. با رازهایش آشناست و نشانه و معناها را از استعاره‌های جنگ به‌خوبی می‌داند و همین‌ها سبب گشته تا او در این حوزه، درام‌های موفقی بنویسد. درام‌هایی که همگی دیده شده است
تئاتر بوشهر- جهانشیر یاراحمدی؛ الف) برای خلق درام‌های ماندگار بر اساس یک رویداد تاریخی مهمترین عنصر برای نویسنده، شناخت است. شناخت فضا و اتمسفر، جغرافیا، کنش‌ها و واکنش‌های مرتبط،آدم‌ها و رفتارهایشان و.... . نویسنده‌ای که این عناصر را به درستی بشناسد بدون شک برای خلق یک اثر ماندگار شرایط کاقی را داراست و می‌تواند با هنر و سواد تکنیکی‌اش اثری خلق کند شایسته و درخور. با این حال سوال اینست که چرا بعد از گذشت این همه سال از پایان جنگ ایران و عراق و ته‌نشین‌شدن اتفاقات و رویدادها از منظر تاریخی، هنوز به اندازه دلخواه و البته منظقی به خلق آثار درخور در حوزه تئاتر دفاع مقدس نرسده ایم؟ اگرچه نمی‌توان انکار کرد تلاش نویسندگان این عرصه را و نیز آثار شایسته را. اما نکته مهم اینست که توقع این بود که بعد از سی سال بعد از پایان جنگ، نمایشنامه‌های این حوزه گستره وسیع‌تری پیدا کنند و آثار درخشان روز‌به‌روز بیشتر شود. اما چرا این‌گونه نشده است؟
ب) غلامحسین دریانورد درام‌نویسی است که در کلید واژگان دنیای درام نویسی اش، دو کلمه پر رنگ است: مقاومت و جنوب. بررسی کارنامه درام‌نویسی‌اش نشان می‌دهد که در زمینه دفاع مقدس نمایشنامه‌هایی نوشته که بر اساس شاخصه‌ای همچون مسابقه درام‌نویسی جشنواره مقاومت، همواره در زمره فعالین و موفقین دنیای درام در این حوزه است. کافیست نگاهی بکنیم به آثارش در این حوزه. آثاری که در رویدادهای مرتبط با دفاع مقدس (جشنواره تئاتر/مسابقه نمایشنامه‌نویسی/کتاب سال دفاع مقدس) آثار موفقی بوده‌اند:
«شش خاطره و یک شکست» (نمایشنامه برگزیده نخست نمایشنامه نویسی ادبیات مقاومت)
«منزل هفتم»(نمایشنامه برگزیده نمایشنامه نویسی مقاومت)
«شعله های موج و بادبان ماه» (نمایشامه برگزیده نمایشنامه نویسی مقاومت)
«دریامرد» و.....
سوال اینجاست: راز موفقیت نویسنده‌ای هم چون دریانورد در درام‌نویسی مقاومت چیست؟ ساده است. فارغ از بحث‌های تکنیکی یک نویسنده که بسیار مهم است و غیر قابل انکار، شناخت فضا و رویداد، آدم‌ها و رفتارها، در خلق این آثار شدیدا تاثیر داشته است.
ج) دریانورد جنگ را زیسته است، بیش از هزار روزش را و شناختش بر فضا کامل است. با رازهایش آشناست و نشانه و معناها را از استعاره‌های جنگ به‌خوبی می‌داند و همین‌ها سبب گشته تا او در این حوزه، درام‌های موفقی بنویسد. درام‌هایی که همگی دیده شده است و این می‌تواند ضمن این‌که برای نویسندگان جوان‌تر درس باشد اشاره به نکته گفته‌شده پیشین نیز دارد که راز این خوب نوشتن‌ها همان عنصر شناخت است.
د) دریانورد دنیای تجربه زیستی‌اش را با دنیای پژوهش گره زده است تا از دل آن اثری خلق کند که نیازمند جامعه درام‌نویس است. «جلوه‌های نمایشی جنگ» عنوان این اثری است که زین پس ما را با آدم‌ها،رفتارها،گپ و گفت‌ها ، پوشش‌ها، شوخی‌ها، بازی‌ها و... . آشنا می‌کند. به همین دلیل اشاره کردم که خوانش این اثر برای نویسندگانی که در این حوزه قلم می‌زنند ضروری نیست. پژوهشگر در این اثر که تکلیفش را در مقدمات کتاب با خواننده روشن می‌کند؛ ساده و صادقانه می‌نویسد که چگونه این اثر را که در واقع پایان‌نامه کارشناسی ارشدش در دانشکده هنرهای زیبا با راهنمایی دکتر فرهاد ناظرزاده کرمانیست به زیور طبع آراسته کرده است. او خواننده اثرش را مهمان می‌کند در سه بخش و هشت فصل. در بخش نخست پس از ارائه کلیات، تعاریف جنگ را مرور می‌کند و مراحل چهارگانه اش را در ادوار باستان، قرون وسطی، عصر نوین و دوره پست مدرن.
در بخش دوم اما خواننده را به سمت اساطیر و تاریخ و ادبیات می‌برد و جنگ را و جنبه‌های نمایشی اش را در این سه، مطالعه می‌کند. و در بخش سوم آن‌چه را که هدف اصلی او در این پژوهش بوده بحث می کند: جلوه ها ،جنبه‌ها و خلاقیت های نمایشی در رفتار، گفتار و نوشتار رزمندگان هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران. در این بخش که مهمترین بخش کتاب است نویسنده در سه فصل گفتار و رفتار و نوشتار رزمندگان را کنکاش می‌کند و برای هر کدام مثال‌های ملموس و آشنا به مخاطب ارائه می‌دهد. روشن است که این مثال‌ها برای پژوهشگر آشناست و همان طور که پیش‌تر گفتم آن‌ها را زیسته است و این حس، خود را در لابه‌لای نوشتار نشان می‌دهد و به مخاطب نشان.
ه) خوانش کتاب پژوهشی «جلوه‌های نمایشی جنگ»، ساده و صادقانه به خواننده‌اش، خود را و جنگ را و آدمای جنگ را تعریف می‌کند؛ که این آدم‌ها از آسمان نازل نشده‌اند بلکه از جنس مردم کوچه و بازار هستند و اتفاقا مهم بودنشان به همین دلیل است. بنابراین برای نگارش یک درام در آن فضا، نیاز به خلق انسان‌های فرازمینی نیست، کافیست خود آن آدم‌ها را خوب بشناسیم و این کتاب هدفش همین است. امیدوارم این اثر پژوهشی به ویژه به دست درام‌نویسانی که در این حوزه قلم می‌زنند برسد.
و) «جلوه‌های نمایشی جنگ»، در سال 1397، توسط نشر سوره مهر، روانه بازار کتاب شده است.
