صحنه در محاصره بانوان

به گزارش تئاتر بوشهر، هرچند که زنان در بدو شکل‌گیری تاریخ تئاتر بوشهر، حضوری پررنگ داشته و به‌ویژه در اجرای مراسم آیینی عزا و شادی، اگر نگوییم قدرتمندتر از مردان اما هم‌گام با آنان حرکت کرده‌اند، اما این حضور همواره با فراز و فرودهایی همراه بوده و استمرار نداشته است.شاید بتوان یکی از دلایل عدم استمرار حضور بانوان در عرصه تئاتر را فرهنگ مردسالارانه جامعه ‌ای دانست که امروز به دلایل بسیار دچار تغییر شده است؛ جامعه‌ای که در حال عبور از سنت به مدرنیته بوده و فعال‌تر‌شدنِ بانوان در عرصه تئاتری معلول همین روند است. و البته نمی‌توان از این گزاره نیز عبور کرد که زنان در طول این سال‌ها برای ورود و حضور فعالانه خود در حوزه‌های مختلف و به‌ویژه جامعه هنری، جنگیده‌اند تا امروز قادر باشند کمی آزادانه‌تر، استعدادها و پتانسیل‌های بالقوه خود را به فعلیت رسانده و خود را اثبات کنند.

جهانشیر یاراحمدی در مقاله‌ای که به حضور زنان در تاریخ تئاتر بوشهر پرداخته است، درباره این عدم استمرار می‌گوید: «مهمترین آسیب حضور زنان در تئاتر استان بوشهر(پیش و بعد از انقلاب) عدم استمرار فعالیت‌های تئاتری است. هر کدام از بانوان محترم پس از چند سال تلاش جدی و معرفی خود به‌عنوان یک استعداد در این حوزه به ناگاه همه چیز را رها کرده و با تئاتر خداحافظی می‌کنند. این عدم استمرار، سبب شده که امروز نتوانیم یک بانوی نمایشنامه‌نویس، یا یک بانوی کارگردان به معنای واقعی کلمه داشته باشیم. هر کسی کاری یا کارهایی کرده و رفته است. تنها در حوزه بازیگری هستند، بازیگرانی که با تلاش در عرصه سینما و تلویزیون(و نه صرفا تئاتر) به فعالیت‌های خود استمرار بخشیده‌اند.»

از او پرسیدم که تا چه اندازه به تداوم حضور بانوان در تئاتر بوشهر خوشبین هستید؟ می‌گوید: «‌بانوان همواره از نقاط قوت تئاتر استان بوشهر بوده اند‌، به‌ویژه در حوزه بازیگری، در حوزه‌های کارگردانی و نمایشنامه‌نویسی از نظر کمیت، تعداد محدودی فعال بوده‌اند. اما روند رو‌به‌رشد بانوان در حوزه‌های مختلف کاملا محسوس بوده است. همین الان در خردادماه ۹۸‌، چهار اثر با کارگردانی بانوان هم‌استانی روز صحنه است که خود نشانه مستدلیست بر این امر. استمرار حضور بانوان در حوزه‌های یاد‌شده اگر اتفاق بیفتد‌، بدون تردید اتفاقات درخشانی هم برای تئاتر‌، هم برای بانوان رخ خواهد داد.»

سمانه فرامرزی کارگردان نمایش «ضیافتی از درد» نیز در این ارتباط می‌گوید: «مسلما در سالیان گذشته زنان حتی حق وارد شدن به تماشاخانه‌ها را هم نداشتند اما با گذر زمان و‌ فرهنگ‌سازی‌ها‌یی که به وجود آمده است، الان می‌بینیم که زنان نقش‌ اصلی و مهم کار در هنر‌ به‌‌ویژه در تئاتر را بر عهده گرفتند. من فکر می‌کنم‌ جسارت زنان باعث شد که خودشان را نشان بدهند و اجازه ندهند با فرهنگ‌های غلط، از حقی که دارند محروم شوند. جسارت زنان سرزمینم باعث موفقیتشان شده است.»

به هر روی حضور زنان در عرصه هنر به ویژه در ایران با تعارضاتی همراه است و شاید علت آن عدم هماهنگی حوزه شخصی نسبتا مدرن آن‌ها با عرصه عمومی باشد که هنوز از مرحله سنت عبور نکرده است. استمرار فعالیت زنان در تئاتر بوشهر اما طی چندسال اخیر، تداوم بیشتری نسبت به گذشته داشته است اما این حضور نیازمند قوام بیشتری است و بستگی به جدیّت و تلاش آن‌ها برای حضور بر صحنه تئاتر دارد.