در استقبال جشنواره
ای‌کاش می‌شد بخش خیابانی دوباره به جشنواره برگردد
ایران تئاتر-سعید گلچمن: با حذف بخش خیابانی جشنواره‌های تئاتر استانی، نیمی از این شور و هیاهو از بین رفت؛ ای‌کاش می‌شد این بخش دوباره به جشنواره برگردد.
برای من که از سال ۷۹ تاکنون جشنواره تئاتر استانی را دنبال می‌کنم، این جشنواره همیشه برایم جشنواره‌ای خاص و جذاب بوده و به‌عنوان ویترین یک‌ساله تئاتر استان به آن نگریسته‌ام؛ گرچه در سال‌های اخیر هیچ‌گاه فضای جشنواره به‌مانند اواخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ نشده است.
شاید یکی از دلایل این موضوع «بخش خیابانی» جشنواره بود که به طرز شگفت‌انگیزی بر جذاب‌تر کردن و پرمخاطب کردن فضای جشنواره اثر می‌گذاشت تا آنجایی که بزرگانی مثل رامتین بالف، مهدی دهقان، نیما نعمتی زاده و... هم در این بخش باهمدیگر رقابت می‌کردند و هم‌زمان در دو بخش خیابانی و صحنه‌ای شرکت می‌کردند که در نوع خود جالب به نظر می‌رسید. حتی دیده بودم که در اجراهای خیابانی جشنواره که در لابه‌لای اجراهای صحنه‌ای برگزار می‌شد، خیلی از غیر تئاتری‌ها هم بیننده این بخش پرشور و هیاهو بودند.
اما با حذف بخش خیابانی جشنواره‌های تئاتر استانی، نیمی از این شور و هیاهو از بین رفت و با این اتفاق، تئاتر خیابانی استان بوشهر که سال‌ها هنرمندان آن حتی در بخش خیابانی جشنواره بین‌المللی فجر هم می‌درخشیدند، با آسیب جدی مواجه و خیلی‌ها دیگر رغبت و انگیزه‌ای برای تولید اثر خیابانی حتی برای جشنواره ملی تئاتر خیابانی مریوان نیز نداشتند؛ ای‌کاش می‌شد این بخش دوباره به جشنواره برگردد.
در فضای فعلی تئاتر استان یک اتفاق خوب رخ داده که این اتفاق در اولویت قرار گرفتن اجراهای عمومی است که باعث شده جشنواره استانی در سایه قرار گیرد. با سیاست‌گذاری‌های انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر در این چندساله، گروه‌ها به سمت اجراهای عمومی آن‌هم به تعداد زیاد روی آورده‌اند که البته این اتفاق خوب را کرونا در دو سال اخیر از وسط قیچی کرده است!
بنابراین اکنون که در آستانه آغاز قرنی جدید قرارگرفته‌ایم، به نظر می‌رسد که جشنواره تئاتر استانی دیگر دغدغه صرف هنرمندان نیست و در این شرایط سخت اقتصادی و کرونایی که تولید تئاتر با هزاران مشقت همراه است، شاید برای خیلی‌ها اولویت‌های دیگری به‌جز تئاتر و جشنواره وجود داشته باشد ولی چیزی که قطعیت دارد این است که فضای رقابتی خوبی که معتبرترین جشنواره تئاتر کشور به وجود می‌آورد لازمه تئاتر شهرستان‌ها است. درست است که فضای کلی جشنواره فضای سابق نیست اما همین فضای نیم‌بند هم به پویایی ماجرا کمک زیادی می‌کند. در کل شلوغی و هیاهوی جشنواره و حضور تئاتری‌ها در آن چند روز در کنار همدیگر به‌خودی‌خود اتفاق خوبی است و چه‌بسا ایده و استارت کارهای آینده نیز از همین گعده‌های دوستانه جشنواره شکل می‌گیرد.
یادم می‌آید اواسط دهه 80 یعنی سال‌های 85 و 86 که جشنواره‌های تئاتر استانی جای خود را به یک فضای غیررقابتی مثل «همایش تئاتر استان‌ها» داده بود، عملاً تولیدات تئاتر در استان بوشهر بسیار اندک و نزدیک به صفر شده بود و شاید اگر جشنواره‌هایی مانند «ماهِ» حوزه هنری نبودند شرایط به‌مراتب بغرنج‌تر می‌شد. در آن سال‌ها یادم هست که مثلاً در خود شهر بوشهر و در طول آن دو سال تعطیلی جشنواره، به‌ندرت یک اتفاق تئاتری مانند اجرای عمومی رخ می‌داد (یا شاید بهتر است بگویم اصلاً رخ نمی‌داد!) پس تجربه آن دو سال ثابت نمود که به هر شکل بودن جشنواره تئاتر استانی علیرغم همه کمی‌ها و کاستی‌ها و اشکالات بازهم از نبودن آن بهتر است، گرچه انگیزه‌های آن سال‌ها هم متفاوت بود، مثلاً گروه‌ها چندین ماه تمرین می‌کردند برای یک یا نهایتاً دو اجرا در جشنواره و تمام! یعنی هیچ اتفاقی به‌جز جشنواره برای گروه اجرایی پیش بینی نشده بود که البته این مسئله بیشتر به خود گروه‌ها برمی‌گشت که صرفاً با ذهنیت حضور و درخشش و دیده شدن در جشنواره کار تولید می‌کردند، موضوعی که به‌شدت باعث ایجاد فاصله مخاطب با تئاتر شده بود چون همه مخاطبین اجراهای جشنواره‌ای اکثراً خود تئاتری‌ها بودند و نه عامه مردم...
به هر شکل امسال در حالی جشنواره سی و دوم را آغاز می‌کنیم که هزینه‌های بالای تولید تئاتر در کنار جولان ویروس کرونا برای دومین سال پیاپی، رمق تمرین و تولید و اجرا را از بچه‌ها گرفته و این را می‌شد از برنامه بازبینی جشنواره به‌خوبی مشاهده کرد. عدم حضور برخی از نامداران و بزرگان تئاتر استان بوشهر در جشنواره امسال خود گویای همه‌چیز است و به گمانم امسال برخلاف سال‌های گذشته، هیئت انتخاب کار آسان‌تری برای بازبینی و انتخاب کارها داشت. قطعاً اهل‌فن بهتر می‌توانند در این مورد قضاوت کنند ولی اینکه چرا چند سالی است قدیمی‌ها کمتر حال و حوصله «کار بستن» را دارند خود نیاز به تحلیل و بررسی دارد که بدون شک سرنخ آن برمی‌گردد به واژه‌ای به نام «انگیزه» که تحلیلش نگاه و نوشته‌ای مفصل‌تر می‌طلبد.
البته حضور کارگردانان جوان و جویای نام در جشنواره اتفاق خوبی است و آرزو می‌کنم حضور این کارگردانان جوان نویدبخش ایجاد یک جریان نوین و خلاق در بدنه تئاتر استان باشند.
در آخر لازم است بگویم که باید به احترام دوستان عزیزی که در این شرایط سخت حاضر به تولید اثر شده‌اند کلاهمان را از سر برداریم. چه کارگردانان باتجربه‌تر و چه جوان‌ترها که در این شرایط عجیب‌وغریب کار بسته و باوجود همه سختی‌ها میدان را خالی نکرده و در این اوضاع‌واحوال باعث‌وبانی رقم خوردن یک اتفاق خوب تئاتری شده‌اند، کار بزرگی کرده‌اند آن‌هم در شرایطی که خیلی از تئاتری‌ها امسال خانه‌نشینی را ترجیح دادند، امیدوارم با حضور این 7 اثر منتخب جشنواره‌ای خوب و باکیفیت را شاهد باشیم و کلاً امیدوارم اگر امسال نشد، لااقل سال دیگر «جشنواره تئاتر استانی» به‌روزهای اوجش برگردد...
