گفتگو با حسین زارعی به بهانه رونمایی از مجموعه نمایشنامه «دالانهای نمک»
دست و پنجه نرم کردن با کلمات برای من جذاب است
ایران تئاتر: نویسنده کتاب «دالانهای نمک» درباره ویژگی نمایشنامههای تکپرسوناژ میگوید: دست و پنجه نرم کردن با کلمات برای شکلدهی درام کار سختی است و این مبارزه برای من جذاب است. تنهزدن به تکنیک داستاننویسی و تنها نمایی بشر در این دوران از ویژگیهایی است که من را گاهی به دنیای خود میکشاند.
«دالانهای نمک»، عنوان مجموعه نمایشنامهای «تک پرسوناژ» است که حسین زارعی در طول دو دهه گذشته و در فاصله زمانی متفاوت آنها را نوشته و راهی بازار کتاب کرده است. این کتاب شامل 6 نمایشنامه با عنوانهای «سرهنگ مسلسل جاده» با موضوع جنگ، «شربانی به سمت یا» با موضوع دریا و فرهنگ جنوب، «دالانهای نمک» با موضوع تاریخ باستان و ملیت ایرانی، «پیک آرامش» با موضوع تاریخ دینی، «به رو» با موضوع قومیتها و جنگ و «بعدازظهر پشتبام» با موضوع فشارهای زندگی و خودکشی است که «چلچله» بهتازگی آنرا منتشر کرده است. حسین زارعی، نویسنده «دالانهای نمک» نمایشنامهنویس و منتقد ادبی متولد سال 1356 بندر گناوه و دانشآموخته رشته ادبیات نمایشی و نیز حقوق در مقطع کارشناسی ارشد است. وی فعالیت هنری خود را از دوران دبیرستان و سپس با عضویت در انجمن هنرهای نمایشی گناوه در سال 71 بهصورت حرفهای آغاز کرد. زارعی همان سال به خاطر بازی در نمایش «حکایت سبز»، مقام اول بازیگری مرد جشنواره سوره استان بوشهر را کسب کرد. این نویسنده همچنین پیش از این مجموعه داستانی به نام «ادکلن و کپههای خارشتر» به همت انتشارات دریانورد راهی بازار کتاب کرده که مورد استقبال منتقدان داستان قرار گرفته است. او همچنین ساخت فیلم کوتاه «خوشههای گندمزار»، نگارش فیلم کوتاه «خرفخونه»، نگارش مشترک تله فیلم «ابی سیدی»، تله فیلم «پسر خوانده» و سریال تلویزیونی «بوی غریب آشنا» را نیز انجام داده است. وی هماینک یک مجموعه داستان دیگر هم برای چاپ آماده دارد.
آنچه در ادامه میخوانید حاصل گپ و گفتی است با نویسنده کتاب «دالانهای نمک» که 25 آذرماه در تماشاخانه دریانورد بندر گناوه با حضور هنرمندان، نویسندگان و اهالی تئاتر استان رونمایی شد.
نمایشنامه تکپرسوناژ چه جذابیتی برای شما بهعنوان نویسنده دارد؟ با توجه به اینکه تعداد متعددی اثر تکپرسوناژ نوشتهاید؟
نمایشنامه نوع ادبی است که با اجرا کامل میشود و نمایشنامه تکپرسوناژ ویژگیهای منحصر به فردی دارد که چندتایی برای من جذاب است. این نوع کار چون دیالوگ نیست و کنش و واکنش دراماتیک را در نگاه اول در خود ندارد (و از همین رو برخی آن را نمایشنامه نمیدانند)؛ پس برای شکلگیری درام به قدرت و تکنیک نوشتن نیاز دارد. دستوپنجه نرمکردن با کلمات برای شکلدهی درام کار سختی است و این مبارزه برای من جذاب است. ویژگیهای دیگر از جمله مسائل اجرا، کم بازیگر بودن، تنهزدن به تکنیک داستاننویسی و تنهانمایی بشر در این دوران از ویژگیهایی است که من را گاهی به دنیای خود میکشاند و لذت آن باعث شده فضاها و لحنهای مختلفی را در این نوع نمایشنامه تجربه کنم.
در خلق نمایشنامههای شما، مخاطبشناسی چطور صورت میگیرد؟
راستش موقع نوشتن به اندازهای که به فرم و زبان و لحن و سایر عناصر اصلی نمایشنامه میپردازم کمتر در زمان شکلگیری به مخاطب میاندیشم مگر در کارهای مخاطب محور. هر چند که نمایشنامه، برای اجرا و برای ارتباط با مخاطب است.
فرهنگ بومی چه جایگاهی در این آثار منتشرشده دارد؟
یکی از ۶ نمایشنامهی این مجموعه در بستر فرهنگ منطقهای جنوب و دریا شکل است. با توجه به علاقه و جستجوی پراکنده شخصی بهطور کلی از فرهنگ آیینی جنوب در نمایشنامهنویسی زیاد استفاده میکنم.
کدام یک از این آثار اجرا شده است و در کجا؟
از این آثار، نمایشنامه «سرهنگ» تقریبا دور تا دور کشور را گشته است؛ استانهای بوشهر، تهران، کردستان، اردبیل، خراسان، خوزستان، سمنان، کرمان، هرمزگان و قزوین که برخی را چندین بار مجوز اجرا دادهام. یک بار هم متن، در تهران سرقت شده که بهموقع اقدام قانونی کردم. بقیه آثار هم، یک یا دو بار و برخی هم تاکنون روی صحنه نرفتهاند.
خودتان کدامها را کارگردانی کردهاید؟
«شربانی به سمت یا» و «به رو» را خودم کار کردهام.
اجرای این آثار برای همه گروههای تئاتر کشور آزاد است؟ یعنی هر گروهی در هرجای کشور میتواند این متنها را اجرا کند؟ یا شما اجازه نمیدهید؟
هرگونه برداشت و اجرای کار با کسب مجوز و رعایت حقوق مولف آزاد است و مثل قبل که اجرا شده و هم اکنون هم در حال تمرین است، مانعی ندارد.
گفتگو از سودابه زیارتی
