آیت‌الله صفایی‌بوشهری در دیدار با معین‌البکاهای استان بوشهر:
حمایت از گروههای تعزیه حمایت از جریان کربلا است
نشست معین البکاها و شبیه‌خوانان تعزیه استان بوشهر با نماینده ولی فقیه در استان بوشهر صبح روز گذشته در محل جایگاه نماز جمعه بوشهر برگزار شد. در این نشست آیت‌الله صفایی‌بوشهری با تاکید بر مردمی‌بودن تعزیه از مسئولان خواست که گروههای تعزیه را حمایت کنند و در این ارتباط گفت: حمایت از گروههای تعزیه حمایت از جریان کربلا، حمایت از نجات و کمال جامعه بشری و هنر آسمانی است.
سودابه زیارتی
نماینده ولی فقیه در استان بوشهر با بیان اینکه مباحث دینی اگر به جامعه عرضه نشود در خزانه عالم حضور، مکنون و مسکوت می‌ماند، بیان کرد: از همین رو است که خداوند تمامی معارف اعتقادی، رفتاری و اخلاقی را که نیاز حیات انسان است و او را از سقوط در باتلاق انتظار نجات می‌دهد و به‌سوی کمال رهنمون می‌شود، در کتب آسمانی به پیامبران نازل کرده است. بنابراین می‌توانیم بگوییم که بحث رسانه یک مساله مهم و حلقه و واسطه فی‌مابین مبدا، یعنی خداوند و دین و جامعه است.
صفایی‌بوشهری در ادامه گفت: درواقع خود قرآن و روایات یک‌نوعی از رسانه مقدس است و آمده‌اند که ما را از ظلمت نجات دهند. این پیامها باید هم دارای محتوای عرشی باشند و هم قالبی موثر و جذاب داشته باشند. به خاطر همین هم شما می‌بینید که آیات قرآنی در نهایت پرمحتوایی و جاذبه‌های زیادی دارد و با کلامهای دیگر بسیار متفاوت است. دعاهای ائمه نیز به همین صورت است؛ دارای محتوای غنی و قالب موثر دارند و آهنگی دلنشین که محتوا را راهبری می‌کند تا بر جان انسان حاکم شود.
وی افزود: وقایعی که ما در تاریخ داشتیم از ابتدای خلقت تا الان، مثل حادثه کربلا نمی‌شود. کربلا تجلی‌بخش تمامی مظلومیت‌های سلسله هادیان الهی و چراغ روشن فهم صحیح دین در آخر زمان است. این واقعه که یک حادثه الهی است باید به جامعه برسد.
نماینده ولی فقیه در استان بوشهر یادپاور شد: در تمام ادیان الهی بعد از رحلت پیامبرشان، مبتلا به تحریف و انحراف شده‌اند. یهود، 71 ملت شد. مسیحیت و اسلام نیز 73 فرقه شدند. اما یکی از اینها حق و راه خدا است. اگر دین یهود دچار انحراف می‌شد، مسیحیت آنرا اصلاح می‌کرد. دین مسیحیت منحرف می‌شد، اسلام آنرا اصلاح می‌کرد. اما اسلام، پیامبر و کتابش همگی خاتم هستند. بنابراین اگر طبیعتا انحرافی صورت گرفت، اگر یک پنجره شفاف حقیقت‌نما وجود نداشت، دین خدا منحرف می‌شد. آن پنجره و جام بلورین عرشی حقیقت‌نما، واقعه کربلاست.
آیت‌الله صفایی‌بوشهری گفت: برای همین است که می‌فرمایند؛ امام حسین(ع) چراغ هدایت و کشتی نجات است. واقعه کربلا یک حادثه آسمانی و عرشی است که ایجاد شد برای اینکه تا تاریخ هست تا آخر زمان همه با حادثه کربلا خودشان را در صف‌بندیهای تاریخ پیدا کنند. بدانند حسینی هستند، یزیدی هستند، اهل سکوتند، جز توابین هستند و به طور کلی خود را در کتاب عاشورا پیدا کنند و بشناسند. این حادثه عظیم و قطب‌نما و عامل هدایت باید به اشکال مختلف به جامعه بشری می‌رسید.
وی در ادامه اظهار کرد: گاهی این مساله از طریق کتاب اتفاق می‌افتد، گاهی سخنرانی است. یکی از موثرترین و زیباترین شکل بیان کربلا با هدف هدایت، نجات و کمال جامعه، تعزیه است. تعزیه در لغت به معنای تسلیت و اظهار سوگ است اما در اصطلاح معارف حسینی به معنای قطعه‌هایی از نمایش کربلاست برای بیان این واقعه، جهت تسلیت. یعنی کار شما در تعزیه یک مدرسه آسمانی برای نجات و هدایت انسان در رنگ حسینی است. بنابراین تعزیه در قالب نمایش برای کمال و کشف حقایق کربلا در تمامی زمانها است. تعزیه از دل متون فاخر دین بیرون آمده است. از دل یک حادثه بزرگ تولید شده است. تعزیه حرکت دلدادگان مکتب حسین است از متن مردم برای مانایی جریان کربلا و تاثیرگذاری تاریخی آن.
نماینده ولی فقیه در استان بوشهر گفت: شما در بسیاری از نمایشها می‌بینید که موضوع نمایش درباره سردمداران قدرت بوده یا اینکه توسط هنرمندان با انگیزه‌های مختلف تولید شده است. برخی از نمایشها هم از درون مردم بیرون آمده اما سناریوی آن یک کار عادی مردمی بوده اما تعزیه اینطور نیست. یک حرکت مردمی است اما متن آن یک واقعه عرشی و آسمانی است و محصول آن کشف حقیقی وقایع کربلا و نجات مردم در زمان معاصر ارائه نمایش است. این خیلی کار بزرگی است.
صفایی‌بوشهری در ادامه افزود: در تمام تاریخ نمایش جهان، هیچکدام آنها نمایشی همچون تعزیه نیست که متن آن حقیقی باشد؛ واقعه آن الهی باشد، ارائه آن از متن مردم دلداده برآید، هدف آن نجات و کمال انسان باشد و نگاه مدیریتی آن، حضور در صحنه‌های عمومی و اجتماعی مردم باشد نه سالنهای بزرگ و آنچنانی و در عین حال مانا باشد. از تئاتر یونان تا فرانسه و انگلستان و آلمان یا آمریکای لاتین یا در مسکو، پی‌اَس‌ها و اجراهایی که وجود داشته است بعد از چند سال همگی به تاریخ پیوسته‌اند. گاهی ممکن است بازسازی شوند اما دوباره به بایگانی می‌روند. اما تعزیه هیچگاه کهنه و فرسوده نمی‌شود. همواره، هم برای اهل تعزیه تازگی دارد و هم برای مردم و این در حالیست که تعزیه و متن آن و سبک خوانش آن هر سال به همان صورت خوانده می‌شد. تعزیه عنصر نشاط و نجات دینی است. چرایی آن در یک نکته نهفته است و آن‍هم خدایی‌بودن آنست. زیرا که قیام امام حسین(ع) خدایی است و باقی می‌ماند و به تبع آن تعزیه هم ماندگار می‌شود.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود با بیان اینکه تاریخ استان بوشهر در ارتباط با تعزیه یک سابقه بسیار کهن دارد، بیان کرد: در دورترین مناطق این استان هم رنگ و بوی تعزیه را مشاهده می‌کنید. این نشان از توجه مردم به عنصر نمایش و تاثیرگذاری هنر نمایش در جامعه و این تاثیر در خدمت حادثه کربلا دارد. در استان بوشهر قرابت ویژه‌ای بین مردم و اهل بیت (ع) است. لذا علامه بلادی وقتی فوت می‌کنند وصیت می‌کنند در نجف دفن شوند. رئیسعلی دلواری و... نیز همینطور. در این استان بیشترین نامهای انتخابی برای فرزندان، نام اهل بیت (ع) استکه این نشان از محبت مردم به ائمه است.
آیت‌الله صفایی‌بوشهری به چالشهای پیشِ روی تعزیه نیز اشاره کرده و گفت: تعزیه نیز از دیرباز دارای چند مشکل بوده است. یکی اینکه به متنهای سنگین مطابق با تاریخ و متنی واحد که دقیق و دارای جاذبه‌های بیانی باشد، نداشته‌ایم و این می‌طلبد که به یاری خداوند، نهاد تعزیه و کانونهای تعزیه در ایران به این مساله بیشتر بپردازند و این محتوا را ایجاد کنند. متنهایی باید انتخاب شوند که پژوهشگران تاریخی بر آن صحه بگذارند و طوری نباشد که تاریخ‌نگاران بر آن اشکال وارد کنند.
وی ادامه داد: مساله بعدی اینست که هیچگاه نباید محتوای بیان هنر آن فراموش شود یعنی نباید از حالت شعر به نثر گرایش پیدا نکند. چون یکی از ویژگیهای نثر اینست که اگر طولانی شود، ملال‌آور می‌شود و در ذهن مخاطب قرار نمی‌گیرد اما شعر هم دارای وزن است و هم روان است و مخاطب را جذب می‌کند. از طرفی دیگر نیز حفظ شعر ساده است. لذا یکی از چیزهایی که باید در تعزیه لحاظ شود استفاده از تعزیه‌خوانانی است که قدرت حافظه خوبی داشته باشند و هرچه حفظ کنند، تمرکزشان در بیان بیشتر شود.
نماینده ولی فقیه در استان بوشهر گفت: مساله دیگری که باید به آن اشاره کرد اینست که نواها نیز باید حفظ شود و سنتی باشد. نباید مبتلا شویم به نواهای امروزی. خود تعزیه صاحب سبک در نواست. باید سبک تعزیه‌خوانی حفظ شود وگرنه اگر این سنت تعزیه شکسته شود تمامی سیستمهای نوین غیراصولی وارد تعزیه می‌شود و نظام تعزیه از هم پاشیده می‌شود.
صفایی‌بوشهری به نوع لباس و جلوه‌های ویژه و... هم اشاره کرده و افزود: تا می‌توانید کارها را سنگین انجام دهید و طوری نباشد که در لباسهایی که استفاده می‌شود، اشکال وارد باشد. کانون تعزیه باید مدلهای مناسب و درست را با عکس بیان کنند. حتی در استفاده از یک چیز کوچک هم دقت کنید زیراکه از دید تیزبین مرم دور نمی‌ماند. لباسها باید همگی منطبق با شرایط کربلا باشد. نکته دیگر اینست که مدت زمان تعزیه استاندارد باشد. نه خیلی کوتاه باشد و نه خیلی بلند. اگر طولانی است در دو قطعه اجرا شود زیرا باعث ملال می‌شود و مردم قدرت تمرکز خود را از دست می‌دهند.
وی همچنین تاکید کرد: اگر شما خواستید از آهنگ و موسیقی تعزیه استفاده کنید، حتما کسانی که از آنها در این مورد استفاده می‌کنید، دوره‌های ویژه ببیند و با اینکار آشنا باشند. این موسیقی یا نباید باشد و یا اینکه باید استاندارد خود تعزیه و وزین باشد.
آیت‌الله صفایی‌بوشهری یادآور شد: به مسئولان هم سفارش می‌کنم که از گروههای تعزیه حمایت کنند. حمایت از این گروه‌ها، یعنی حمایت از جریان کربلا و حمایت از نجات و کمال جامعه بشری و هنر آسمانی. این حمایتها گاهی معنوی و گاهی نیز حمایت مادی است. اما گروههای تعزیه نیز باید بدانند که چون مردمی هستند باید ابتدا به خداوند و ابا عبدالله الحسین متکی باشند و بعد هم مردمی مدیریت شوند. اینطور نباشد که کانونهای تعزیه ما نگاهشان به کمکهای دولتی باشد زیرا دیگر مدیریتش از دست شما و از شکل مردمی‌بودنش خارج می‌شود.
وی همچنین گفت: زیرساختهای تعزیه نیز مناسب نیست. باید در هر شهر و روستا، مردم و یا دولت می‌توانند زمینی را برای تعزیه‌خوانی وقف کنند، در آن سکو زده و امکانات مناسب و اولیه رفاهی برای مردمی که برای تماشا می‌آیند فراهم شود. بنابراین تقاضا می‌کنم که این بخش هم مردمی کار شود اما اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این مساله حمایت کند و به ویژه آن مناطقی که تعزیه در آن شناخته‌شده است، توجه بیشتری نماید. همچنین باید تالیفات قوی حوزه تعزیه نیز مورد توجه قرار گیرد. دوستانی که می‌توانند پژهش کنند، آسیب‌شناسی کرده، ضعفها و قوتهای تعزیه در استان را شناسایی کنند. متنهای قوی بنویسند. این پژهشها و متنها، بشود متن اصلی برای تعزیه‌خوانان استان.
نماینده ولی فقیه در استان بوشهر در پایان گفت: بزرگانی در استان داشته‌ایم که آثاری از آنها باقی نمانده و یا حتی عکسی هم ندارند. باید مدیریت کنیم و یک دانشنامه تعزیه متشکل از شخصیتهای تعزیه در استان، مکانهای تعزیه در استان، نسخ خطی تعزیه و... نوشته شود. یک مکان نیز به عنوان مجتمع جامع تعزیه در استان داشته باشیم که در آن موزه وجود داشته باشد و همین اشیایی که در تعزیه از آنها استفاده می‌شود و گاهی عمری حدود دویست یا سیصد سال دارند در آن نگهداری شود.
یادآور می‌شود در ابتدای نشست معین البکاها و شبیه‌خوانان تعزیه استان بوشهر، نخست یکی از چاووشی‌خوانان استان با صدای دلنشین خود محفل را حسینی کردند.
احمد مظفری مسئول کانون تعزیه انجمن هنرهای نمایشی استان درباره کارنامه کانون در سه سال گذشته و نیز اهداف آن سخن گفت.
همچنین گروه تعزیه روستای زیارت، بخشهایی از مجلس حر بن یزید ریاحی را اجرا کردند.
عالی‌پور، معاون قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز ضمن خوش‌آمدگویی، آمادگی اداره کل ارشاد از برنامه‌های کانون تعزیه و هفتمین سوگواری تعزیه استان را اعلام کرد.
همچنین جهانشیر یاراحمدی، رییس انجمن هنرهای نمایشی استان نیز در این مراسم سخن گفت.
یاراحمدی ضمن اشاره به تاریخ و فرهنگ و هنر درخشان استان ضرورت تاسیس پژوهشکده‌ای که در حوزه فرهنگ آیینی استان و مطالعات بینا‌رشته‌ای فعالیت کند تاکید کرد و در ادامه گفت: تعزیه استان بوشهر نیاز اساسی دارد که در حوزه نسخ و متونی که در مجالس خوانش می‌شوند، مورد بازخوانی و توجه بیشتر قرار گیرند تا تناقضات تاریخی، دینی آنها از بین برود و متون یکدست باشند.
فرید میرشکار مسئول روابط عمومی دفتر امام جمعه بوشهر نیز از تشکیل یک شورای پژوهشی برای تحقیق درباره کتب تعزیه خبر داد.