مرجان مدرس:
بودن یا نبودن برای «بروک» مسئله نیست
بیستو دومین نشست واحد نمایش حوزه هنری بوشهر و به نمایش و نقدوبررسی فیلمتئاتر "هملت" اثر شاخص شکسپیر و کارگردانی پیتربروک کارگردان شهیر تئاتر معاصر اختصاص داشت.
به گزارش تئاتر بوشهر، این جلسه روز سهشنبه 21 خردادماه 1398 در حوزه هنری بوشهر و با حضور مرجان مدرس، مترجم و مدرس ادبیات انگلیسی و جمعی از هنرمندان تئاتر برگزار شد.
تراژدی باشکوه "هملت" عمیقترین و فیلسوفانهترین نمایشنامه شکسپیر است. نمایشی شگفتانگیز که با لایههایی مختلف قابل بررسی و تحلیل است. تا کنون در دنیا هزاران کتاب و مقاله در خصوص این نمایش نوشته شده است و همچنین تا کنون هزاران کارگردان نمایش هملت را در جاهای مختلف دنیا و با شیوههای مختلف و متفاوت اجرا کردهاند.
(جواد متین: بروک پژوهش،تحقیق و کشف جوهره و هسته اصلی اثر را از اجرای وفادارانه و یا تجربی تئاتر مهمتر میداند)
نمایش"هملت" با اجراگردانی، کارگردان شهیر معاصر پیتر بروک را میتوان نسخهای پژوهشی با مولفهها جهانی دانست. از آنجا که آثار شکسپیر کارهایی با مفاهیم کیفی انسانی هستند،اجرای این نمایش توسط یک گروه بینالمللی با مولفههای جهانی به همان اندازه که هملت عجیب و همزمان شگفتانگیز است،باشکوه و ضروری به نظر میرسد. بازیگران این اثر در فراخوان از همه دنیا انتخاب میشوند.
پیتر بروک کارگردان انگلیسی مقیم فرانسه، تا کنون در طول 70 سال از عمر هنری خود نمایشهای زیادی از شکسپیر نویسنده هموطن خود به روی صحنه برده است. شاه لیر،شاه جان، رمئو و ژولیت، تیمون آتنی، قیامی برای قیاس، تیتوس آندرونیکوس، طوفان،آنتونی و کلئوپاترا و هملت از دسته نمایشهای شکسپیر هستند که بروک به روی صحنه برده است.
بروک پژوهش،تحقیق و کشف جوهره و هسته اصلی اثر را از اجرای وفادارانه و یا تجربی تئاتر مهمتر میداند. به نقل از "مهستی شاهرخی" هملت" بروک پژوهشی است تئاتری، در مرکز بینالمللی پژوهش تئاتر بر اساس متنهای ماری هلن استین و ژان کلود کریر که بعنوان دراماتورژ همیشه در کنار وی هستند، تولید شده است. این اثر بر اساس نظریههای نظریهپردازان و بزرگان تئاتر معاصر اعم از آنتونن آرتو،برشت،میرهولد،گوردن گریک،استانیسلاوسکی و رامی تهیه و به مانیفست و اثر مستقل بروک تبدیل شده است.
از تکنیکهای تئاتر شرقی و موسیقی و رنگ و حال و هوای تئاتر شرق در این اثر به خوبی بهره برده شده است. با افتخار باید به آهنگسازی نمایش"هملت" بروک توسط آهنگساز ایرانی محمود تبریزیزاده اشاره کنم. از دیگر ویژگیهای فوقالعاده این اثر خالی بودن فضای کلی صحنه و استفاده از بستری از رنگ قرمز هوشمندانه و بسیار کاربردی بود. کاربردی از این جهت که به خلق لحظات نمایشی توسط حضور بازیگر در فضا منتهی میشد. بازی روان متاثر از نظریههای تئاتر مدرن تئاتر را باید بعنوان کلاس درس پذیرفت. تمام عناصر این نمایش در حد کمال و ایدهآل در سیستم اجرای نمایش توسط بروک عمل میکنند.
(مرجان مدرس: بودن یا نبودن برای بروک مسئله نیست)
در نمایش"هملت" مرگ و یاس دو پدیده کیفی و کاملا انسانی هستند هیچ کدام به معنی مصطلح و به گونهای که امروز از آن یاد میشود کارکرد ندارد. جالب است که بروک سئوال بنیادین شکسپیر را در این نمایش مطرح نمیکند. بودن یا نبودن،مسئله این است.
انگار بودن یا نبودن برای بروک مسئله نیست، وی این سئوال را در تمام طول نمایش تسری داده و در تمام لحظات تماشاگر هم از خود میپرسد چرا؟ همانگونه که "هملت" از خود میپرسد. بروک با امیدی خاص به زندگی تلاش دارد، هملت را پروانهوار از پیله مرگ و یاس به دانایی و پاسخ دادن به این پرسش رهنمون شود. "مرگ مقصود کل زندگی ست ولی مهم این است که برایش آماده بود" و یا "یاس روانشاختی هملت، یاس محض نیست و یاسی تحقق یافته است."
ایجا فضاسازی و حتی بداهه گویی در وضعیتهای نمایشی توسط بازیگران از ویژگیهای مهم این اثر است و میتوان به انتخاب هملت رنگین پوست و حرف زدن وی از رنگ پوست خود در جایی از نمایش اشاره کرد.