با یک مقاله پژوهشی، چهار نمایش و دو نقالی؛
حضور پررنگ تئاتر بوشهر در هیجدهمین جشنواره نمایشهای آیینی کشور
تئاتر بوشهر با یک مقاله پژوهشی، دو اجرای نقالی و دو نمایش میدانی و یک نمایش آئینی حضوری پررنگ را در هجدهمین جشنواره نمایشهای آئینی-سنتی کشور رقم زده است.
سودابه زیارتی؛ مقاله پژوهشی «از کتلی تا شبیهخوانی» جهانشیر یاراحمدی، نمایش آئینی «بهادر» نوشته جواد صداقت و کارگردانی مشترک او و الهام ابنی، نمایشهای میدانی «سهیلی» نوشته و کار محمد مظفری و «رختبرون» نوشته و کار عبدالرضا محمدینژاد و نیز نقل «خالوحسین دشتی» با اجرای طوبی شیرکانی و نقل «رستم و اشکبوس» با اجرای یکتاسادات مکی از جمله آثاری هستند که به این جشنواره راه یافتهاند.
گزارشی را که در ادامه می خوانید، گفتگویی است که با خالقان این آثار انجام گرفته و جزئیات بیشتری از تولیدات راهیافته به این جشنواره از استان بوشهر را در اختیار شما قرار میدهد:
مقاله پژوهشی «از کتلی تا شبیهخوانی»
مقاله پژوهشی جهانشیر یاراحمدی در سمینار هیجدهمین جشنواره نمایشهای آئینی-سنتی با عنوان «از کتلی تا شبیه خوانی» به بررسی مولفههای بومی تعزیه استان بوشهر میپردازد.
این مقاله که در این سمینار به شکل پوستر ارائه میشود نگاهی جامع به فرهنگ آئینی استان دارد و تعزیه استان در دوره زندیه، قاجاریه و پهلوی را از منظر تاریخی مورد مطالعه قرار میدهد و سپس مولفههای بومی تعزیه استان را کنکاش میکند.
جهانشیر یاراحمدی در این ارتباط میگوید: مشخصا میتوان گفت این مولفهها عبارتند از: طراحی لباس در تعزیه بوشهر، ارتباط معماری سنتی و تعزیه، نقش و تاثیر زنان در تعزیه بوشهر(چرایی و چگونگی حضور آنان)، موسیقی در تعزیه، شکل و شیوه شبیهخوانی، اشکال اجرایی مجالس تعزیه و ویژگی نسخههای تعزیه در استان.
یاراحمدی در ادامه یادآور میشود: این مقاله علاوه بر این، سیر شکلگیری تعزیه از مراسم «کتلی» به سمت شبیهخوانی را بررسی کرده است.
سمینار پژوهشی هیجدهمین جشنواره نمایشهای آئینی- سنتی که سرآغاز برگزاری این جشنواره است، روزهای هشتم و نهم شهریورماه در تالار مشاهیر مجموعه تئاتر شهر تهران برگزار شده است.
نمایش «رخت برون»
نمایش «رخت برون» کاری از گروه تئاتر «نامیرا» از بندر گناوه نیز در این جشنواره شرکت خواهد کرد. نویسنده و کارگردان این نمایش عبدالرضا محمدینژاد بوده و طرح و ایده آن نیز ار حسین بهروزی است.
کارگردان نمایش خیابانی،آئنی سنتی«رخت برون» درباره موضوع و خلاصه داستان نمایش «رختبرون» میگوید: در استان بوشهر و شهرهای اطراف آن مراسم عروسی با آداب و رسوم خاصی برگزار میشود یکی از این آیینها که بیشتر در شمال این استان متداول است، مراسم «رخت برون» است.
عبدالرضا محمدینژاد با بیان اینکه، معمولا ۷ شب قبل از عروسی در خانه پدر داماد سور و سات عروسی برپاست و همه اهل محل، اقوام و آشنایان در جشنی که ترتیب داده شده شرکت میکنند، ادامه میدهد: در این مراسم زنان نیز با لباسها و دامنهای محلی رنگارنگ و پولکی که مرسوم است به رقص و پایکوبی میپردازند. نیانبان و دیگر سازهای بندری و محلی نیز هستند که در اکثر عروسیهای این استان نواخته میشود. مهمانها در این شبها هرچه در وسعشان باشد برای خانواده داماد هدیه میآورند که میتوان به کیسه برنج، کله قند، روغن، میوه، گوسفند و... اشاره کرد. بعد از ظهر شب عروسی، در ابتدا لباسهایی را که عروس خانم برای داماد تدارک دیده بود بر روی سر گذاشته و با نیانبان از خانه عروس تا خانه داماد میآورند. داماد بعد از رفتن به حمام و پوشیدن لباس نو در حجلهای که وسط حیاط خانه داماد درست شده مینشیند و مراسم «سرتراشون» شروع میشود. مردم با هلهله و شادی همراه با آوای نیانبان گرد داماد جمع میشوند و... .
یادآور میشود، علی معرف، احمد منصورنژاد، سجاد مقدسزاده، حسین بهروزی، محمد باقریزاده، حسین دهدشتی و دو بازیگر خردسال، مسیحا محمدینژاد و علیاکبر معرف در نمایش «رختبرون» نقشآفرینی میکنند.
نمایش «سهیلی»
نمایش «سهیلی» کاری از گروه تئاتر «ایلیا» و به کارگردانی محمد مظفری است. به گفته مظفری، بیش از 10 هنرمند در تولید این نمایش همکاری دارند و بیش از دو ماه زمان برای تولید این اثر عروسکی صرف شده است. این نمایش برگرفته از یک آئین دیرین است که پیش از این در اواخر تابستان و اوایل پاییز در بسیاری از نقاط استان به خصوص در شهرهای ساحلی اجرا میشده است.
محمد مظفری میگوید: مردم استان بوشهر با درستکردن عروسکی بزرگ و نصب آن در سر در خانهها و کوچهها به استقبال تغییرات آب و هوایی و سردی هوا و به استقبال طلوع ستاره سهیلی میرفتند.
نمایش «سهیلی» نیز یکی از نمایشهای پذیرفتهشده از استان بوشهر است که در هجدهمین جشنواره نمایشهای آئینی-سنتی کشور پذیرفته شده است.
نمایش «بهادر»
نمایش «بهادر» کاری از گروه تئاتر «آسوریک»؛ نوشته جواد صداقت و کارگردانی مشترک الهام ابنی و جواد صداقت و یکی دیگر از نمایشهای پذیرفتهشده در هجدهمین جشنواره نمایشهای آئینی-سنتی از بوشهر بوده و قرار است، دوشنبه سیزدهم شهریورماه جاری در تالار «چهارسو» تئاتر شهر تهران ساعت 30/18 و 30/20 اجرا شود.
نویسنده نمایش «بهادر» درباره موضوع نمایش میگوید: داستان «بهادر» در جنوب کشور اتفاق میافتد و فضای اثر حول و حوش یک شهر فرنگ است. تمام واقعیتهای داستان با خواب شخصیتی به نام «گشو» گره میخورد که در این وانفسا خود را به جای یکی از شخصیتهای شهرفرنگ میگذارد. ما در این اثر با اشیایی مثل صندوقچه، چاه و... روبهرو میشویم که جان دارند و از آنجا که مبنای این داستان بر قضیه «زار» استوار است، جادو وارد فضای این نمایش میشود و... .
جواد صداقت در ادامه به بازیگران نمایش «بهادر» اشاره میکند و میگوید: الهام ابنی، الهه اورنگ، مرضیه کرمی، سمانه فلامرزی، ملیکا جالبوتی، طاهره حسینی، محدثه موسوی، طیبه علیپور، آرمان حسینیزاد، عظیم سلیمیکوچی و آیناز جلیلی نقشآفرینان این نمایش هستند.
نقل «خالوحسین دشتی»
طوبی شیرکانی نیز با نقل «خالو حسین دشتی» در هجدهمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی شرکت خواهد کرد. طوبی شیرکانی کارشناس ارشد ادبیات نمایشی که از کودکی کار تئاتر را آغاز کرده، پس از ورود به دانشگاه هنر در رشته بازیگری، به صورت حرفهای کار خود را ادامه داده است. میگوید که در دانشگاه از طریق استادم دکتر ناصربخت با هنر نقالی آشنا شدم و با تشویقهای ایشان کارم را در این زمینه آغاز کردم.
شیرکانی درباره انتخاب نقل «خالو حسین دشتی» در جشنواره نمایش های آیینی و سنتی نیز میگوید: از آنجا که تمامی نقلهای من در رابطه با داستانها و شخصیتهای شاهنامه بود و من در منطقهای با باورهای سنتی بومی زندگی میکردم و تماشاچیان من مردمان منطقه محل زندگیم بودند، احساس کردم برای برقراری ارتباط بیشتر با چنین تماشاچیانی باید موضوع داستانهایم را متنوع کرده و از موضوعاتی استفاده کنم که برای آنها قابل درک و باورپذیر باشد. بنابراین در مورد شخصیتهای منطقه شهرستان دشتی استان بوشهر, کتابهایی را مطالعه کردم و با افراد مختلف صحبت کردم تا بالاخره شخصیت خالو حسین دشتی را برای نقل مناسب دیدم. خالو حسین دشتی را یکی از همرزمان رییسعلی دلواری در جنگ ایران و انگلیس و یکی از افراد تاثیرگذار در این جنگ بوده است. من با تحقیق و مطالعه این نقل را نوشتم و از اولین اجرای من استقبال خوبی شد و در پی این استقبال تصمیم به ادامه اجرای این نقل گرفتم و تصمیم دارم از دیگر شخصیتهای استان بوشهر نقل بنویسم و اجرا کنم.
وقتی فراخوان جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی را دیدم و بخش نقالی را مطالعه کردم متوجه شدم از اجراهایی با موضوعات و شخصیتهای جدید تاکید دارد بنابراین به این فکر افتادم نقل «خالو حسین دشتی» که نقلی جدید برای شرکتکنندگان جشنواره است را پیشنهاد کنم که خوشبختانه پذیرفته شد. امیدوارم بتوانم با اجرایی خوب این شخصیت را به دیگران بشناسانم و رسالت خودم را بهعنوان یک نقال اهل بوشهر و کسی که در حوزه فرهنگ و هنر و گسترش آن فعالیت میکند، انجام دهم.
نقل «رستم و اشکبوس»
یکتاسادات مکی، نقال ده ساله هماستانی است که با نقل «رستم و اشکبوس» در این جشنواره شرکت میکند. او که از هشت سالگی به شکلی حرفهای و زیر نظر مربی هنر نقالی را دنبال میکند در جشنوارههای چهاردهمین جشنواره رضوی(بوشهر)، نوزدهمین جشنواره بینالمللی قصهگویی (بوشهر) شرکت کرده است و در مسابقه نقالی کانون کوثر هم مقام اول را کسب کرده
است. یکتاسادات مکی چندین اجرا هم در همایشهای انجمن حمایت از بیماران سرطانی جوانه سبز بوشهر و یک اجرا هم در دانشگاه خلیج با حضور دکتر کزازی-شاهنامهشناس برجسته کشور-داشته است. به گفته مادر وی، نقلی که در هیجدهمین جشنواره نمایشهای آئینی سنتی پذیرفته شد را با مربیگری خانم نگار مکاریان تمرین و اجرا میکند.
نمایش «سمبوک»
در بخش «قهوه خانه نمایشهای ایرانی» نیز بوشهر یک نماینده دارد. نمایش «سمبوک» نوشته و کار محمد مظفری که در محوطه تالار وحدت اجرا خواهد شد. این نمایش بر اساس تلفیقی از آئینهای کار و بازیهای نمایشی و برخی از آئینهای سوگ تولید شده است. «سمبوک» روز دوازدهم شهریورماه اجرا خواهد شد.
هجدهمین جشنواره نمایشهای آئینی-سنتی با دبیری داوود فتحعلیبیگی هشتم تا پانزدهم شهریورماه ۱۳۹۶ در تهران برگزار میشود.